HORKHEİMER
VE FRANKFURT OKULU
"Felsefe,
bir zamanlar işlevini yitirmiş, gününü doldurmuş olduğu düşünülen felsefe bugün
hâlâ yaşamaktadır, çünkü onu gerçekleştirme fırsatı harcanmıştır. Felsefenin
dünyayı yalnız yorumlamakla yetindiği ve gerçeklik karşısında boyun eğerek
kendi kendini sakatladığı yargısı, bugün, dünyayı dönüştürme çabasının yenik
düştüğü bir dönemde, ancak aklın yeni bir teslimiyetçiliği anlamına gelir"[1].
Max Horkheimer'in çalışma arkadaşı ve Frankfurt Toplumsal Araştırma Enstitüsü'nün
ikinci yöneticisi T.W.Adorno'nun 1966'da yayımlanan Negatif Diyalektik'i
bu sözlerle başlar. Adorno, burada, 1830'ların Sol Hegelcileri'nin
"felsefeyi gerçekleştirme" çağrılarına ve Marx'ın Feuerbach üzerine
11. tezine kederli bir gönderme yaparken, Frankfurt Okulu'nun kendi yazgısını
da özetler gibidir; dünyayı değiştirme çabaları yenik düştü, şimdi bir kez daha
anlamak gerekiyor onu.